Sztuka uliczna, która ma drażnić
Jednym ze sposobów zwiedzania jest zwiedzanie nastawione na konkretny cel, zgodnie z jakimś motywem przewodnim. W Pradze byliśmy już dobre kilka razy, więc tym razem jeden dzień postanowiliśmy poświęcić na szukanie śladów Davida Černýego - kontrowersyjnego czeskiego rzeźbiarza.
Jak to się zaczęło?
 |
| źródło: https://findingmyway.net/2017/08/29/the-subversive-art-life-of-david-cerny/ |
Mamy rok 1991. To czasy, kiedy Armia Czerwona panoszy się na terenie ówczesnej Czechosłowacji. W praskiej dzielnicy Smichov na wielkim cokole stoi ogromny czołg-pomnik. Ma przypominać mieszkańcom o wyzwoleniu Pragi przez Armię Czerwoną.
Nagle pewnej kwietniowej nocy zjawia się on - David Černý, niepozorny student Akademii Sztuk Pięknych. Postanawia przemalować straszący, ociążały czołg radziecki na kolor różowy. Za ten incydent trafia do aresztu. Wydarzenie to wywołało falę debat, dyskusji, sprzeciwu i całą maść skrajnych emocji w całym kraju. I tak Czesi po raz pierwszy usłyszeli o swoim niepokornym rodaku. Poznajcie Davida!
Różowy czołg ciągle żywy
 |
| The Tank on the Vltava źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Monument_to_Soviet_Tank_Crews Z okazji 20. rocznicy zakończenia radzieckiej okupacji słynny różowy czołg, ozdobiony dodatkowo wymownym środkowym palcem powrócił w 2011 roku i pływał po rzece Wełtawa - w samym sercu miasta. David Černý - 5 rzeźb, które udało nam się zobaczyć w Pradze1. Nogotyłki (Brownnoser) Dzieło to znajduje się w dzielnicy Smichov, w Galerii Futura. Warto zwrócić szczególną uwagę na angielską nazwę instalacji, w której zawarty jest przekaz artysty. Brownnoser - Brązowonos Jakże niedelikatnie, a jakże obrazowo określenie to przedstawia kogoś, kto wchodzi komuś w pupę i nie wiedzieć czemu może się umalować na brązowo. I tak oto i my będąc w galerii sztuki wspięliśmy się po metalowych drabinkach na wysokość ok. 5 metrów, aby zaglądnąć nogom w pupę. To nie koniec niespodzianek. W tyłku giganta możemy obejrzeć krótki, zapętlający się filmik, na którym były szef Galerii Narodowej Milan Knížák karmi kaszą ówczesnego prezydenta Václava Klausa przy utworze Queen We are the Champions. Wyraża to krytykę wpływu państwa na kulturę.  Mocno smuci fakt, że rzeźby nie są odpowiednio konserwowane. Porównując zdjęcia sprzed kilku lat widzimy jak niszczeją. Poza tym, że wyglądają coraz gorzej, mogą stanowić zagrożenie. Metalowe drabinki przy jednym z dwóch gigantów były mocno niestabilne, z tego względu musieliśmy nacieszyć się tylko jedną pupą.   2. Sikający (Čůrání) Kolejna rzeźba zlokalizowana w dzielnicy Malá Strana, tuż obok słynnego Muzeum Franza Kafki. To ruchoma w biodrach rzeźba przedstawiająca dwóch mężczyzn oddających mocz do basenu...w kształcie mapy Republiki Czeskiej. W ten oto sposób niesforny Cerny poświętował dołączenie swojego kraju do Unii Europejskiej. W Internecie na większości stronach czytamy, że za pomocą wysyłanego sms-a możemy kierować strumień moczu dwóch panów w dowolnym kierunku. Będąc na miejscu nie znaleźliśmy niestety takiej możliwości. Wysoce prawdopodobne jest, że 15 lat istnienia w centrum miasta rzeźby pozbawiło jej tej opcji. |
3. Wisielec (Hanging Man)
Idąc ulicą Husova, w dzielnicy Stare Miasto warto zapuścić głowę w chmury. Na dachu jednej z kamienic zobaczyć możemy wiszącego człowieka - a dokładnie Zygmunta Freuda.
Znając już nieco specyfikę prac Černýego zastanawiacie się pewnie a) co tym razem celebrował lub b) przeciwko komuś się buntował.
Patrząc na rzeźbę widzimy kilka przeciwieństw. Freud jedną ręką wisi nad przepaścią, drugą zdecydowanie trzyma w kieszeni. Freud ojciec psychoanalizy, tworzył podwaliny psychologicznych mechanizmów zachowania człowieka. Prywatnie człowiek sam zmagający się z wieloma lękami, głównym z nich był lęk przed śmiercią.
Praca artysty porusza kwestie relacji pomiędzy intelektem a intuicją, uczuciami w każdym z nas.
4. Embrion (Embryo)
To jedna z mniej znanych rzeźb autora. Znajduje się w Starym Mieście, przy teatrze Divadlo Na zábradlí. Černý zaprojektował instalację z okazji 50. rocznicy powstania tegoż teatru. Myślę, że w Czechach zdążyła się już utworzyć grupa o nazwie Drżę, gdy Černý świętuje.
Jak zdradza sama nazwa, instalacja przedstawia embrion - rozwijający się zarodek ludzki.
Jednych przeraża: Wygląda to jak zagniecione ucho boksera lub niedopasowana fasolka po bretońsku. Okropne obrzydzenie. Nie znajduj tego, to jest przerażające (opinia brytyjskiego turysty zaczerpnięta z TripAdvisor), innych zachwyca.
Dla Černýego nie ma to prawdopodobnie znaczenia. Tak prowokatywna sztuka raczej nie ma na celu zadowolenia odbiorców.
Z pewnością jest warta zobaczenia, szczególnie nocą robi ogromne wrażenie. Gdy embrion jest podświetlony, staje się bogatszy w szczegóły. Możemy dostrzec układ krwionośny, czy podejrzeć dopiero co formujący się kręgosłup.
Instalacja usytuowana została wysoko - na rynnie. Embrion usiłuje przecisnąć się przez wąską rurę. Černý chciał w ten sposób zobrazować sytuację artystów, jak ciężko jest im tworzyć w ograniczających ich okolicznościach.
5. Raczkujące dzieci (Crawling Babies)
Trójka raczkujących bobasów wykonanych z brązu, tuż obok wejścia do
Muzeum Kampa. Dzieci zamiast twarzy mają automaty na monety, w przenośni wrzucenie monety wprawia ich w ruch, napędza do działania. Drugą interpretacją jest, że na ich twarzach znajdują się kody kreskowe. Rzeźby nawiązują do konsumpcjonizmu, symbolizują niedojrzałą nastawioną na zysk kulturę.
David Černy w Polsce
Ślady twórczości artysty znajdziemy również u nas na podwórku.
Pomnik Golema w Poznaniu
Tym razem na spokojnie, w Polsce tak kontrowersyjne dzieła by nie przeszły. Golem powstał jako symbol wspólnego żydowskiego dziedzictwa Poznania i Pragi.
 |
| źródło: https://s.inyourpocket.com/gallery/173416.jpg |
Saddam Husajn Shark w Bielsko-Białej - instalacja przedstawia słynnego dyktatora zanurzonego w basenie. Postać wygląda dość realistycznie, ze względu na zachowanie jego naturalnych rozmiarów. Obnażony do majtek, skrępowany sznurem nawiązuje bezpośrednio do jego pojmania w 2006 roku.
Instalacja tak szybko jak się pojawiła, tak szybko zniknęła z galerii na wniosek wiceprezydenta, który stwierdził, że jest drażniąca i budzi w nim nieprzyjemne uczucia. Czyli tak jak chciał autor!
 |
| źródłó: https://coldgroundpoetry.files.wordpress.com/2010/04/saddam-hussein-shark.jpg |
Entropa
 |
| źródło: https://coldgroundpoetry.files.wordpress.com/2010/04/saddam-hussein-shark.jpg |
Inspiracją do powstania pracy stał się nowy układ Unii Europejskiej, który Černý postanowił w charakterystyczny dla siebie sposób zobrazować.
Podobno praca miała być wspólnym projektem 27 artystów z unii europejskiej, ale Černý postanowił wykonać ją po swojemu (Zoś-Samoś). Aby "spełnić" odgórne wymagania stworzył fikcyjne postaci pozostałych artystów, którzy mieli współtworzyć instalację.
Rzeźba została odsłonięta w 2009 w Brukseli, w siedzibie Rady Unii Europejskiej. Dzień później Černý przyznał się do oszustwa i zdeklarował zwrot pieniędzy. Tadaaaam!
Jak została przedstawione Polska?
 |
| źródło: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1514168,1,program-kulturalny-naszej-unijnej-prezydencji.read |
Instalacja składała się z 27 elementów = 27 państw europejskich, ukazanych w sposób stereotypowy.
Polska to księża wbijający tęczową flagę w kartoflisko (nawiązanie do żołnierzy amerykańskich na Iwo Jimie).
Polacy się obrazili. Zupełnie bezzasadnie. Celem Černýego nie była zniewaga, okazanie braku szacunku, a zachęcenie do refleksji nad tym, jak państwa europejskie postrzegają siebie nawzajem i jak mało o sobie wiedzą.
Posłowie
 |
| źródło: https://www.radio.cz/en/section/panorama/david-cernys-cyberdog-an-educational-nuts-and-bolt-tour-of-europes-first-robotic-wine-bar |
To be honest, I would rather do things that are totally unpolitical and are just pleasant…But I am unable to see things the way other people do. - David Černý
I co, lubicie, czy hejcicie?
A&T
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz